WWe maken ons al tientallen jaren zorgen over kunstmatige zoetstoffen en de menselijke gezondheid. Ik herinner me dat toen ik opgroeide veel ouders hun kinderen vertelden voorzichtig te zijn met kunstmatig gezoete dingen, omdat ze allerlei nare aandoeningen konden veroorzaken. In mijn tienerjaren was de moeder van een vriendin ervan overtuigd dat de cola light-gewoonte van haar dochter haar later in haar leven eindeloos veel problemen zou bezorgen.
Het laatste nieuws is niet anders. Aspartaam, een van de meest gebruikte kunstmatige zoetstoffen ter wereld, heeft de krantenkoppen gehaald als kankerrisico. Dit komt omdat het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek, een orgaan van de Wereldgezondheidsorganisatie, aspartaam opnieuw heeft geclassificeerd als een klasse 2B-carcinogeen, wat betekent dat het officieel – volgens het IARC – een “mogelijk” kankerrisico is.
Voor een gewone cola zero-drinker (zowel cola light als cola zero bevatten wat aspartaam, hoewel cola light meer heeft) had dit nieuws alarmerend kunnen zijn. Maar als epidemioloog die de kwestie van de gezondheidseffecten van aspartaam heeft onderzocht, denk ik niet dat er al te veel reden tot bezorgdheid is.
Het eerste dat opvalt, is wat een kankerverwekkende stof van klasse 2B eigenlijk is. Het IARC schat het risico op kanker in een van de volgende vier categorieën: 1 – veroorzaakt kanker; 2A – veroorzaakt waarschijnlijk kanker; 2B – veroorzaakt mogelijk kanker en 3 – geen bewijs beschikbaar over het risico op kanker.
Dat betekent dat aspartaam nu in de laagst mogelijke risicocategorie voor kankerverwekkende stoffen zit die de IARC produceert, omdat een kankerverwekkende stof van klasse 3 technisch gezien alleen maar betekent dat het niet kan worden beoordeeld wegens gebrek aan bewijs. Klasse 2B betekent dat er een vaag en onbewezen risico is dat er iets is macht kanker veroorzaken, niet dat het dat doet of waarschijnlijk zal doen.
Veel mensen realiseren zich niet hoeveel alledaagse, normale dingen enig bewijs hebben dat ze kanker kunnen veroorzaken. Andere dingen die op de klasse 2B-lijst staan, zijn onder meer cafeïnezuur, dat voorkomt in koffie, aloë vera, nikkel, ginkgo biloba-extract (een veelgebruikt supplement) en kokosolieproducten. Geen van deze dingen krijgt dezelfde aandacht als aspartaam, vermoedelijk omdat er niets is dat we zo graag haten als iets kunstmatig.
We weten nog niet waarom het IARC de beslissing heeft genomen om aspartaam opnieuw te classificeren als een mogelijk risico op kanker, omdat de beslissing nog moet worden vrijgegeven, maar het is een beetje verrassend om te doen. Hoewel de industrie beweert dat aspartaam de meest bestudeerde chemische stof ter wereld is, een beetje overdreven is, heeft het een sterke staat van dienst op het gebied van veiligheid. Talrijke onderzoeken sinds de jaren tachtig hebben geen consistent verband gevonden tussen aspartaam en kanker. Deze omvatten grote epidemiologische artikelen waarbij honderdduizenden mensen betrokken zijn en hoewel er af en toe enige indicatie is van een verhoogd risico, wordt dit zelden ondersteund als je alle onderzoeken samen bekijkt. Een Franse studie vond een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker voor mensen die veel aspartaam consumeerden, maar deze zelfde risico’s zijn nergens anders in de literatuur gezien.
Het is ook belangrijk om te onthouden dat de IARC de grootte rekening houdend met het risico – het beslist gewoon op een ja/nee-vraag of iets kanker veroorzaakt of waarschijnlijk zal veroorzaken. Rood vlees wordt beschouwd als een kankerverwekkende stof van klasse 2A – wat betekent dat het waarschijnlijker is dan aspartaam om kanker te veroorzaken, volgens het IARC – maar je moet een grote hoeveelheid rood vlees eten om je risico serieus te vergroten.
Evenzo is de omvang van het aspartaamrisico voor het individu erg klein. Als we de resultaten van de Franse studie die ik hierboven opmerkte letterlijk nemen, zou het risico op kanker van 3,1% naar 3,3% gaan als we van absoluut geen aspartaam naar het drinken van een blikje Cola Zero per dag gaan gedurende een decennium. Dit is de reden waarom de meeste regelgevende instanties over de hele wereld, inclusief de Australische en Europese regelgevers, aspartaam veilig achten op niveaus van menselijke inname.
Op populatieniveau zijn deze risico’s niet zinloos. Als 1 miljoen Australiërs plotseling een aspartaam-gewoonte zouden aannemen, en het veroorzaakt inderdaad kanker in dit soort tempo, dan zouden dat tegen 2033 nog eens 2.000 kankergevallen in het hele land zijn.
Maar voor individuen is het risico van aspartaam niet echt iets dat waarschijnlijk uw leven zal beïnvloeden. Ik weet dat ik bijvoorbeeld af en toe Coke Zero zal blijven drinken.
